Menu

Home Page / Blog

Güncel Hayata Türk Evi Penceresinden Bakmak
İskele Blog 22 May 2020
Furkan Gültekin

Güncel Hayata Türk Evi Penceresinden Bakmak

Dünyanın neredeyse tamamının sokakları sadece pencerelerden izleyebildiği veya sadece temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için evinden çıkabildiği bu salgın döneminde, sanıyorum ki, insanların sağlık problemlerinden sonra başa çıkmak için uğraştığımız en önemli konu insan ile sokak arasındaki ilişkinin sekteye uğraması. Her yerden üstümüze gelen üretken olma baskısı da cabası…

Peki sokak ve doğa evlerimizin içinde olsaydı, temel ihtiyaçlarımızın çoğunu evimizin içindeyken temin edebilseydik ve aile üyelerimizin çoğu ile aynı sınırlar içerisinde yaşayabilseydik nasıl olurdu?

Bu dönemde, 4 metrekarelik balkonda bunları düşünürken ve araştırmalar yaparken bir süredir ilgilendiğim geleneksel yapıların özellikle Mimar Sedat Hakkı Eldem’in “Eski Osmanlı devletinin sınırları içinde eski tabirleriyle Rumeli ve Anadolu bölgelerinde oluşmuş ve 500 sene kadar devam etmiş, kendi özellikleriyle belirginleşmiş bir ev tipi1olarak tanımladığı Türk evlerinin yaşadığı dönemdeki insanlara bu imkânları sağladığını öğrendim.

Türk evlerinin içinde yaşayan bireylere sunduğu imkanlardan ilki çoğunun yüksek duvarlar ile çevrili olmasıdır. Bu çözüm, Türklerin müslümanlığı kabul ettikten sonra mahremiyet kavramına önem vermelerinin sonucu ortaya çıkmıştır. Bu sayede hane halkına ev sınırları içerisinde sokak ve doğa ile bağlantılı bir yaşam sürme olanağı sunmuştur. Aslında bu durum size sokağın içindeki evi yaşatabilmektedir.

Türk evi plan örneği, Prof. Önder Küçükerman2

Dahası bu evlerin her bir odası banyo(gusülhane), ocaklık, sedir ve yüklük gibi üniteler barındırarak Türk çadırı geleneğinden öğrendiği tüm tecrübeleri yaşatmıştır. O evde yaşayan çocuklar yaşları geldiğinde ‘’ev’’lenerek eşleri ile kendilerine özel odalarında yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu sayede bir evin içinde aynı aile birbirlerinden yarı-bağımsız olarak genişlemiş ve her bir odadaki yaşam açıldığı ortak alanda ise "hayatı" bulmuşlardır.2

Ayrıca bu yüksek duvarlar ile çevrili alanın içerisinde bulunan avlu ise ev halkının ortak ihtiyaçları için mutfak, kiler ve hamam gibi mekânların yer almasına olanak tanırken, o ev sınırları içinde de ekip biçerek üretim yapılmasına imkân vermiştir. Böylece ev sınırları içerisinde insanlara üretken olabilme fırsatı da ev halkından esirgenmemektedir.

Türk evi bahçesi, Furkan Gültekin

Bu noktalara ek olarak ise Türk Evlerinin inşasında kullanılan başlıca yapı malzemeleri taş, ahşap ve kerpiç olup bu malzemelerin seçimi inşa edilecek bölgelerdeki kaynaklara göre farklılık göstermiştir. Bu seçim, aslında, günümüzde karşılaştığımız pek çok probleme çözüm oluşturabilmektedir. Örneğin, bu yapılar doğa ile tam uyumlu halde inşa edilmiş ve tüm yaşamları süresince de doğanın bir parçası olarak işlev görmüştür ki bu süreç aslında tüm dünyada çok önem verilen ‘’sürdürülebilirlik’’ kavramının gerektirdiği enerji tasarrufu, sıfır atık ve döngüsel ekonomi gibi neredeyse tüm şartları yerine getirebilmektedir.

Başka bir örnek vermek gerekirse, bu malzemeler içinde özellik ahşap günümüzde sıkça kullandığımız beton malzemesine göre çok daha sünek olmasıyla birlikte, dayanım/yoğunluk değerleri incelendiğinde aynı ağırlıktaki çelik malzemesi ile çok yakın taşıma kapasitesine sahiptir.
3 Eğer depremin hayatın bir parçası olduğu bir coğrafyada bu felakete dayanıklı yapılar tasarlamayı ve inşa etmeyi planlıyorsanız, bu özelliklerin size ziyadesi ile faydası dokunacaktır.

Türk şehir kurgusu, Ekrem Osmanoğlu

Sözün özü, yaşadığımız çağda elimizde bulunan imkânlar ve yaşadığımız çevre bizlere için çok büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Kültürümüzde var olan ve geçmişte sıklıkla yapılmış uygulamaların mevcut sorunlarımızı çözebilmemizde ve gelecek ile ilgili planlarımızı şekillendirmemizde yardımcı olabileceği kanaati içerisindeyim.

1 Sedad Hakkı Eldem, ''Türk Evi Plan Tipleri'', İTÜ, Mim.Fak., 1968, sf.10.

2 Anadolu Mirasında Türk Evleri, Küçükerman Ö., Güner Ş., 1995, İstanbul.

3 Ario Ceccotti, ''CE49G.01 Ders Notları'' Boğaziçi Üniversitesi, 2019, İstanbul.


Furkan Gültekin. İnşaat Mühendisi. Boğaziçi Üniversitesi Deprem Mühendisliği bölümünde şu an yüksek lisans çalışmalarına devam etmektedir. Temel ilgi alanı deprem olması ile birlikte, Türk evlerine, modern ve ahşap yapılara da ilgi duyuyor ve Türkiye Tasarım Vakfı etkinliklerinin de sıkı takipçilerinden biri.


#Mimarlık Tarihi

 

 

Similar Posts

Tarihi Metnin Mekânsal Okuması: Machiavelli vs. Nizamü’l-Mülk
Eren Can Altay İskele Blog
Tarihi Metnin Mekânsal Okuması: Machiavelli vs. Nizamü’l-Mülk

Siyaset felsefesi ve tarihi açısından Nizamü'l-Mülk'ün "Siyasetnamesi" ile Machiavelli'nin "Prens"i birçok defa karşılaştırılmıştır. Ancak bu defa, zaman üzerinden yola çıkarak tarihsel bir okuma yapılmamıştır. Tarihsel metinler, günümüzdeki bir mimarın gözünden mekânsal olarak ele alınmıştır.

Read more
Ahmet Doğu İpek’in Başımızda Siyahtan Bir Hale Sergisi Üzerine İzlenimler
Heval Zeliha Yüksel İskele Blog
Ahmet Doğu İpek’in Başımızda Siyahtan Bir Hale Sergisi Üzerine İzlenimler

Ahmet Doğu İpek’in Arter’de yer alan “Başımızda Siyahtan Bir Hâle” isimli sergisi sanatçının 2020–2022 yılları arasında farklı mecraları kullanarak ürettiği eserleri bir araya getiriyor. Heval Zeliha Yüksel, farklı duyulara ve sayısız deneyime açık olan sergiyi Ahmet Doğu İpek ile gezerek sergiye dair izlenimlerini yazdı.

Read more
Share
TR