Öteki Gerçeklik

 Hyper-Reality 

 Şu ana kadar gördüğümüz sekanslar bugünkü gündelik hayatın içinde de olan kimi fiziksel ve sanal gerçekliklerin AR(Augmented reality)’ye aktarımından ibaretti. Donna Haraway, Superstudio ve benzerlerinin öngördüğünün aksine teknolojinin kültürel bir devrim yaratmadığı söylenebilir. Superstudio’nun özgür, eşitlikçi ve otoriter güç yapılarından uzak şehir tahayyülüne dair izler görmüyoruz. Öyle ki bilgiye ulaşmanın yöntemi değişse de içeriği değişmiyor. Fakat bunun, yönetmenin bilinçli bir tercihi olduğunu biliyoruz. Nitekim kendi röportajlarında da belirttiği gibi bu filmin üretilmesi; kurumlara, gelecekteki sanal gerçeklik teknolojilerini nasıl tasarlayacaklarını düşündürmesi açısından önemlidir. Bu sebeple Matsuda tasarlanmışlıktan son derece uzak, reklam bombardımanından ibaret bu sanal gerçeklik dünyasını önümüze koyuyor.

Tekrar üç dört saniyelik AR’siz süpermarket sahnesine dönersek fiziksel dünyadaki değişimin market raflarının üstüne eklenen karton QR kodlardan ibaret olduğunu görüyoruz. Juliano baş başa kaldığı fiziksel gerçekliğin içinde, yeniden başlatma sürecini beklerken hiç yerinden kıpırdamıyor. Bu küçük boşlukta herhangi biriyle göz teması kurmuyor, ürünü kendisi bulmaya çalışmıyor veya odağını hiç değiştirmiyor. Fiziksel dünya ile temas kurmayı reddediyor. Juliano’nun içinde bulunduğu reklam bombardımanından oluşan sanal dünyasını fiziksel dünyaya yeğleyişini anlamak çok kolay değil. Fakat daha demokratik bir AR evreni oluşursa; mekanın x y z eksenlerinin dışına taştığı bir dünya imgesi, tasarımın artık sadece romantik anlamda değil tam manasıyla diğer duyulara açılması, oldukça heyecan verici olabilirdi. Kişisel ütopyolarımızı bir kenara bırakıp filme geri dönüyoruz.

Kimliğini doğrulatmak üzere süpermarketten çıkan Juliano, sanal bir kimliği olmadığı için flu gördüğü biri tarafından saldırıya uğruyor. Juliano elindeki kesikle ilgilenmeden önce “Puntos!’’ yakarışı ile puanlarını koruma derdine düşüyor. Ama puanları ve dolayısıyla sanal kimliğini kurtarmanın bir yolu yok. Neyse ki AR sistemi kapanmadan önce, yolun karşısındaki kiliseden alabileceği yeni bir sanal kimliği işaret ediyor. Canhıraş kiliseye koşan Juliano eliyle sanal bir haç oluşturarak katolikliğin 1. seviyesinden sanal dünyaya tekrar giriş yapıyor. Filmin son sahnesinde Juliano’nun katoliklikte seviye atlamak için gerçekleştirebileceği sanal ritüelleri görüyoruz.

 Hyper-Reality 

Matsuda’nın kurguladığı sanal dünyada puanlama sistemine hizmet etmeyen hiçbir öğe yok. Dini seçimler, süpermarket alışverişi, kariyer tercihleri… Sınırsız bir olasılıklar evreni sunan sanal gerçeklik teknolojileri bunu yaparken dünyayı anlama biçimimizi de kontrolü altına alıyor. Fakat yönetmen geleceğin tam olarak böyle olacağını düşünmüyor. Amacı; henüz sanal teknolojilerin kullanımında yolun başındayken, bu teknolojilerin fiziksel ve mental dünyalarımızı nasıl şekillendirebileceğine dair spekülasyonlar üretmek. Nitekim Matsuda iletişim, kentsellik, kamusallığın yok oluşu gibi birçok meseleyi de irdelemeyi başarıyor ve bu konular üzerinde düşünmeye teşvik ediyor. Donna Haraway’in Cyborg Manifesto’da söylediği gibi;

‘’Organizma ve makina arasındaki sınırların karışmasını sevinçle karşılıyor ve bu sınırların oluşturulmasında sorumluluk üstleniyorum.’’ 1

1 Haraway, D.,Siborg Manifestosu (O. Akınhay, Çev.), Agora Kitaplığı Yayınları, 2006.

Burcu Meral. 2014 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde başladığı mimarlık eğitimine halen devam etmektedir. 2019 yılında Münih Teknik Üniversitesi’nde öğrenim görmüştür.